Toerisme: de geheimen van Porto

Kronkelige steegjes, middeleeuwse paleizen, romantische kaden: de Noord-Portugese havenstad Porto is een monument van melancholie.

door René Zwaap

Porto is een stad die bij voorkeur te voet moet worden ontdekt, dus is het aan te raden een hotel uit te kiezen in het oude centrum, dat door Unesco is uitgeroepen tot beschermd werelderfgoed. Het Grande Hotel do Porto (www.grandehotelporto.com), het oudste hotel van de stad (sinds 1880) ligt zeer strategisch aan de Rua de Santa Catarina, op steenworp afstand van treinstation São Bento en het metrostation van Bolhão. Al even authentiek is het in 1900 gebouwde Hotel Internacional op de hoek van de Rua do Almada en de Rua da Fabrí­ca (www.hi-porto.com). Naast deze driesterrenhotels kent Porto een rijke variëteit aan hotels in iedere prijsklasse. Voor minder dan 30 euro per nacht komt men terecht in de vele familiepensions, die vaak niet voor de goedkopere hotels onderdoen. Deze ‘pensões’ zijn in overvloed te vinden in de Ribeira, de oude wijk aan de oevers van de Douro, het kloppende hart van de stad.

De eerste dag

Aan de Rua da Santa Catarina bevindt zich de befaamde overdekte markt van Bolhão, misschien wel de beste eerste kennismaking met de unieke mentaliteit van de ‘Portuenses’. De plaatselijke visverkoopsters
gooien al hun charmes – inclusief hun niet geringe volume – in de strijd. De inwoners van Porto zijn trots op hun ‘cidade invicta’ (onoverwonnen stad) en dat laten ze merken ook. Al in de middeleeuwen verbood de zelfbewuste burgerij van Porto de adel grond in de stad te kopen. ‘Porto é uma nação’, Porto is een natie, zeggen ze hier.

Sommige bezoekers klagen over de vele ruïnes en bouwval in de stad, maar dat maakt juist deel uit van de specifieke charme van de stad. Dwaal rond in de straten en steegjes rond de oude eerbiedwaardige kathedraal, de Sé (adres: Terreiro da Sé) en waan je in een Fellini-film vol schilderachtige figuranten. De befaamde Portugese tegeltableaus (azulejos) van de Capela das Almas aan de Rua Fernandes Tomás genieten wereldwijde faam. Daarna een bezoek aan de Arabische zaal van het Palácio da Bolsa aan de Praça Infante D. Henrique een herinnering aan de grandeur van het vervlogen koloniale tijdperk. Loop daarna naar beneden naar de oude wijk Ribeira om de zon onder te zien gaan in de Atlantische Oceaan, waar meer dan vijf eeuwen geleden de eerste Portugese ontdekkingsreizigers richting Afrika vertrokken. Alternatief bij vermoeide voeten: stap bij de imposante kathedraal van São Francisco, direct naast de Bolsa, op Tram 1, een minder inspannende manier om het oude Porto op zijn best te zien.

Eten en drinken

Voor de vermoeide wandelaar bieden de vele ’tascas’ – de donkere kroegen waar het volk van Porto samenkomt -uitkomst. Niet te versmaden: de lokale borrelhapjes, zoals de befaamde ‘bolinhos de bacalhau’, koekjes met stokvis. Het middagmaal – het almoço’ – is heilig en legt meer gewicht in de schaal dan de avondmaaltijd. Wie echt wil inburgeren, waagt zich aan de ’tripas à moda do Porto’, d.w.z. gestoofde varkenspens met gekookte groente en een wat zwaar op de maag liggende saus. Voor de Portuenses bestaat er geen hoger culinair genot. Deze lokale specialiteit werd geboren in 1415, toen de Portugese vloot naar Ceuta in Marokko vertrok. Naar de legende wil gaven de inwoners van Porto de zeelieden al hun voorraden mee en aten ze zelf wat restte. Daar werd een geheel nieuwe kookcultuur mee ontdekt. De inwoners van Porto staan tot op de dag van vandaag bekend als ’tripeiros’, penseters. Een fraaie locatie is restaurant A Marina aan de Cais da Ribeira, met uitzicht op de Douro (gesloten op zondag). Voor gevoeligere magen zijn er ook de diverse bacalhau-schotels (de Portugezen kennen 365 manieren om dit nationale gerecht te prepareren) en een rijke variëteit aan (inkt)visschotels, weg te spoelen met vinho verde, de jonge, licht mousserende wijn die alleen in noord-Portugal wordt gefabriceerd.

Fado

Wie wil dineren onder de melancholische tonen van de fado kan ook in Porto terecht, ook al associeert men het Portugese levenslied meer met Lissabon en Coimbra. Tal van fadohuizen ontvangen u graag om te dineren onder de tonen van de Portugese gitaar en de hartverscheurende stemmen van de fadistas. Bijvoorbeeld restaurant O Fado aan de Largo de São João 16 (www.ofado.com, gesloten op zondag).

Koffie & Jugendstil

Porto kent diverse monumentale cafés waar zelfs het nuttigen van een kopje koffie al een feest wordt. Café Majestic aan de Rua da Santa Catarina, een in fraaie Jugendstil opgetrokken grand café, is de mooiste van allemaal. Tal van literaire meesterwerken en plannen voor revoluties werden geboren in dit oogverblindende etablissement, waar de bezoeker zich even aan het eind van de 19e eeuw waant.

Port-wijn: de ziel van Portugal in een fles

Precies aan de andere zijde van de rivier bevinden zich de ‘caves’ van Vila Nova de Gaía, de befaamde wijnkelders van Porto, alwaar de Port-wijn ligt te rijpen in eikenhouten vaten. De meer
dan twintig verschillende wijnhuizen ontvangen u graag voor een wijnproeverij. GaÃía is te bereiken via de monumentale ijzeren Dom Luí­s-brug, gemaakt door een leerling van Gustave Eiffel, het architectonische visitekaartje van de stad. Zeer de moeite waard is de
oversteek per boot te maken. Aan de kade bij de Douro vindt men tal van bootjes. Profiteer gelijk door een excursie per boot van 55 minuten te maken onder de zes bruggen over de Douro, een goede manier om de schoonheid van Porto te ervaren. Wie zin heeft kan ook de Douro helemaal afvaren, tot aan Régua, maar dat kost een dag (inlichtingen Douro Acima, Rua das Canastreiros, tel 222006418, www.douroacima.pt).

Eenmaal aan de overkant van de Douro, in Gaí­a, kan de kennismaking met de geschiedenis van de Port-wijn beginnen. Tal van de wijnkelders zijn in Engelse handen(zoals Sandeman aan de Largo Miguel Bombarda). De Britten spelen dan ook een belangrijke rol in deze industrie. Zij ontdekten indertijd dat de wijn zoals gemaakt in Porto vanwege de gebruikte druiven uit de Douro-vallei langer dan normaal houdbaar was, vooral als er wat brandy bij werd gedaan. Een nieuwe wijnsoort was geboren, die men heden kent als de ‘vinho do Porto’. Deze iets zoetige dessertwijn heeft een hoger alcoholpercentage dan gewone wijn. Port-wijn wordt soms wel jaren gerijpt in houten vaten en fungeerde als belangrijkste brandstof voor befaamde Portugese dichters als Fernando Pessoa. Vergeet in Gaía niet een bezoek te brengen aan het fort-klooster van Serra do Pilar, dat een schitterend uitzicht biedt op de Douro en de stad.

Muziek en voetbal

De jongste architectonische trots van Porto is concertzaal Casa da Música aan de Avenida da Boavista, ontworpen door de Nederlandse bouwmeester Rem Koolhaas. De postmodern vormgegeven concertzaal is nog maar net ingewijd en is een bezoek meer dan waard. Het aanbod varieert van klassiek, jazz tot pop (zie: www.casadamusica.com). Makkelijk te bereiken via de metro.
Voor de voetballiefhebber is een bezoek aan het Estádio de Dragão (Stadion van de Draak), thuis van voetbaltrots de FC Porto, natuurlijk niet te versmaden. Ook makkelijk te bereiken met de metro. Het stadion van de Draak is ’s werelds eerste ecologische voetbalstadion. Tevens handig
voor een spoedcursus in alle krachttermen die de Portugese taal rijk is. Co Adriaanse ging u voor.