‘Fátima, Fado en Futebol’, dat waren in de woorden van dictator Salazar (1889-1970) de pijlers van de Portugese samenleving: ‘Fátima voor het geloof, fado voor de saudade, en futebol voor de glorie van het vaderland’. In de ogen van de verlegen dictator waren de ‘drie F’en’ de basis van zijn Estado Novo (Nieuwe Staat) – met vier decennia nog altijd de langszittende dictatuur op fascistische grondslag op Europees grondgebied. En nog steeds vormen Fátima, fado en futebol de heilige drieëenheid
Lees meerSalazar
De Mozambikaanse voetballer Mario Coluna (1935-2014) was samen met landgenoot Eusébio de grote man van het roemrijke Benfica van de jaren 60. In 2004 had René Zwaap in Maputo een interview met deze voetballegende over de band tussen sport en kolonialisme. Tekst René Zwaap MAPUTO - Ze noemden hem 'o monstro sagrado' - het heilige monster. Spijkerhard maar met stijl, onverzettelijk, onvermoeibaar. Mario Coluna was de aanvoerder van het gote Benfica van de jaren zestig, dat twee Europese titels in
Lees meerVerleden jaar werden twee van de drie zienertjes van de Mariaverschijningen in het Portugese Fátima in 1917 heiligverklaard door Paus Franciscus. Was het de bekroning van honderd jaar boerenbedrog? Een reconstructie van een wonder. Tekst René Zwaap Portugal, 13 mei 1917. In een vallei even buiten het afgelegen dorp Fátima, tweehonderd kilometer ten noorden van Lissabon, zoeken drie boerenkinderen met een kleine kudde schapen in de schaduw van een azinheira, een oude eik, bescherming tegen de felle middagzon. Het zijn
Lees meerAmália Rodrigues (1920-1999) werd na haar dood geëerd als de keizerin van de fado. Maar na de Anjerrevolutie leek het met haar loopbaan gedaan op grond van beschuldiging van collaboratie met het dictatoriale regime. Tekst René Zwaap Amália Rodrigues, de oppermuze van de Taag, wist niet precies op welke dag ze werd geboren. Haar grootmoeder vertelde altijd dat het 'in de kersentijd' was. Om administratieve rompslomp te voorkomen werd besloten dat Amália da Piedade Rodrigues, zoals ze voluit
Lees meerValsemunter Artur Virgilio Alves Reis zorgde in de 'roaring twenties' van Portugal voor een kortstondig economisch wonder. Maar de gouden tijden culmineerden in een dictatuur. Tekst René Zwaap In 1920 ligt de Portugese economie op apegapen. De nationale munt, de escudo, neemt dagelijks in waarde af en niemand zet meer geld op de bank. In november 1920 maakt het ministerie van Financiën bekend dat het volk geen geld meer heeft om het dagelijks brood te kopen. Het sterftecijfer verdubbelt binnen
Lees meerZestig jaar geleden, in 1958, werd de Portugese dictatuur van Salazar uitgedaagd door de 'generaal zonder angst' Humberto Delgado. Het regime sidderde van angst, maar uiteindelijk moet Delgado zijn moed bekopen met de dood en kreeg Salazar vrij spel voor zijn desastreuze koloniale oorlogen in Afrika. Tekst René Zwaap In 1958 wordt het regime van Salazar uitgedaagd door generaal Humberto Delgado, bijgenaamd 'O general sem medo', de generaal zonder angst. Van een trouw supporter van de Estado Novo -
Lees meerLast van een beginnende depressie? Knaagt de fado aan uw ziel en verdrinkt u in de saudade? Laat de antidepressiva ongemoeid en spoedt u naar de boekhandel om De humeuren van meneer Utac aan te schaffen. Deze wonderbaarlijke roman staat garant voor een goed humeur en valt misschien nog wel het beste te duiden als een soort Bob den Uyl met Afrikaanse ziel: poëtisch en droog-komisch tegelijk, magisch realistisch als een Zuid-Amerikaanse vertelling, filosofisch en hilarisch, diep en geestig, vrolijk
Lees meerIn de Tweede Wereldoorlog was Lissabon voor veel Nederlandse vluchtelingen en Engelandvaarders de springplank naar een veilig bestaan. Dat gold zeker voor de Nederlandse Joden. Tekst Menno Postma en Loe Schoonbrood ‘Het overweldigende gevoel weer in een vrij en onbezet land te zijn, dat maakte de meeste indruk op me. Die druk waar we elke dag aan blootstonden was weg! Ik had op geen enkele manier de indruk dat we in een dictatuur zaten: de terrassen zaten vol, er klonk
Lees meerMoe maar voldaan na een grandioos optreden in Carré zit Carlos do Carmo in het Amsterdamse Girasol-restaurant, samen met zijn bandleden, vrouw Judith, vriend Henk van Twillert (saxofonist en de ‘mystery guest’ tijdens het optreden), management en crew. De rode wijn vloeit rijkelijk, de obers dragen de ene culinaire traktatie na de andere aan, maar de 72-jarige fadista neemt toch ruim de tijd om Lusophonia te woord te staan over zijn rijke loopbaan, zijn visie op de oude en nieuwe
Lees meer